Βαγδάτη – Η πρώτη αστρολογική πρωτεύουσα στον Κόσμο

Βαγδάτη – Η πρώτη αστρολογική πρωτεύουσα στον Κόσμο

Χτισμένη δίπλα στην αρχαία Κτησιφώντα, πρωτεύουσα της περσικής δυναστείας των Σασσανιδών (226 μ.Χ – 642 μ.Χ) η Βαγδάτη υπήρξε η πρωτεύουσα των γραμμάτων και των τεχνών για τον Αραβικό Κόσμο για πάνω από τέσσερις αιώνες και μέχρι τις Σταυροφορίες. Δημιουργημένη από τη δυναστεία των Αββασιδών χαλίφηδων, η Βαγδάτη αποτέλεσε το όνειρο ποιητών και λογοτεχνών, ενώ ξακουστή σε όλο τον κόσμο ήταν η αναζήτηση της γνώσης από τους Άραβες χαλίφηδες με αποκορύφωμα τη μετάφραση εκατοντάδων αρχαιοελληνικών κειμένων αλλά και την ίδρυση ενός Οίκου εφάμιλλου της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, του «Οίκου της Σοφίας».

Σύμφωνα με τους Πέρσες Σασσανίδες βασιλιάδες, ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος που λέγεται ότι όταν κατέλυσε την Περσική Αυτοκρατορία, πήρε όλη τη γνώση που είχε συσσωρευτεί εκεί, τη μετέφρασε και την έστειλε στην Αίγυπτο και μετά κατέστρεψε όλες τις γνώσεις της Περσικής Πρωτεύουσας. Καθώς κάθε λαός θεωρεί χρέος του να πιστεύει ότι όλη η γνώση στον κόσμο προήλθε από τον ίδιο (ίσως ένα μάθημα για μας τους Έλληνες) χρέος του κάθε Πέρση λόγιου αλλά και λαϊκού ήταν να μαζέψει τις γνώσεις από όλα τα βιβλία από όλο τον κόσμο και να τις επιστρέψει στην Περσία, όπου θα έπρεπε να μεταφραστούν στην αρχική τους γλώσσα.

Αυτός ήταν ο θρησκευτικός μύθος που είχε επικρατήσει στους Πέρσες βασιλιάδες κι ήταν ο ίδιος που τον υιοθέτησαν οι Αββασίδες χαλίφηδες. Ένας μύθος που ήταν απαραίτητος για να δικαιολογήσει γιατί θα έπρεπε οι άραβες να μεταφράσουν έργα των απίστων. Μύθος κληρονομημένος από την Περσική δυναστεία των Σασσανιδών, που θέλοντας να συνδέσει τον εαυτό της με την προ Αλεξάνδρου Περσική δυναστεία εφηύρε το μύθο της «παλινόρθωσης» της γνώσης.

Αξίζει κανείς να δημιουργήσει στην ιστορία ένα μύθευμα, μία Μεγάλη Ιδέα; Αξίζει, αν το αποτέλεσμα είναι η άνθιση των γραμμάτων και των τεχνών, που αυτή οδήγησε τον Αραβικό Κόσμο για πάνω από τέσσερις αιώνες. Αξίζει όταν φέρνει στην ίδια αυλή να λογομαχούν λόγιοι της εποχής χρησιμοποιώντας την διαλεκτική μέθοδο του Αριστοτέλη (στα «Τοπικά) για τη φύση του κόσμου όπως περιγράφεται στα Φυσικά του ίδιου συγγραφέα. Αξίζει όταν επιτρέπει στα έργα του Κλαύδιου Πτολεμαίου να μεταφράζονται και να χρησιμοποιούνται ως επίσημη πολιτική του κράτους, που για πρώτη φορά στον κόσμο αναγνώριζε ως επίσημη ιδεολογία του την Αστρολογία.

Η Αστρολογία ως επίσημη ιδεολογία του Χαλιφάτου των Αββασιδών

Γιατί αυτό που δεν ξέρουμε είναι ότι οι Άραβες δεν κληρονόμησαν την Αστρολογία από τους Έλληνες. Την κληρονόμησαν από τους Πέρσες. Αυτούς που επί τέσσερις αιώνες πίστεψαν στο Ζωροαστρισμό, μία θρησκεία κατεξοχήν τοποθετημένη αστρολογικά. Που πίστευε στην αιώνια μάχη του Καλού και του Κακού με τη μορφή του Άχουρα Μάζδα και του Αριμάν, στις στρατιές των Αγγέλων και στην απεικόνιση της μάχης αυτής στον έναστρο ουρανό και στις πλανητικές κινήσεις.

Που τα βασικά δόγματα της θρησκείας αυτής, που προερχόταν από την περσική περίοδο πριν τον Αλέξανδρο, επηρέασαν τη μορφή όλου του κόσμου, καθώς μπόλιασαν τις θρησκείες όλου του μετέπειτα κόσμου (Ιουδαισμό, Χριστιανισμό, Μωαμεθανισμό) με την πίστη ότι υπάρχουν Άγγελοι, υπάρχει μετά θάνατον ζωή, αλλά προπάντων ένας αιώνιος πόλεμους του καλού με το κακό. Που στην ουσία έφερε τον Σατανά να είναι εξίσου δυνατός και σημαντικός στη ζωή με το Θεό. Αλλά για όσους ξέρουν επηρέασε και τον Ελληνικό Κόσμο, μέσω της Πυθαγόρειας Φιλοσοφίας.

Στη βασική πίστη τους οι Πέρσες αστρολόγοι συμφωνούσαν με τους αρχαίους Έλληνες που πίστευαν ότι στις κινήσεις των πλανητών απεικονίζοντας η θέληση των θεών. Σε ότι αφορά τους ίδιους, οι Αρχαίοι Πέρσες πίστευαν ότι στις κινήσεις των πλανητών μπορούσαν να ξέρουν τις κινήσεις της μάχης του Καλού και του Κακού.

Είναι σ’ αυτή τη θρησκεία του Ζωροαστρισμού και σε μία εξαιρετική ιστορική συγκυρία που οφείλουμε την επιβίωση της Αστρολογίας ως σήμερα.

Γιατί οι Αββασίδες χαλίφες, στην προσπάθεια τους να προσεταιριστούν την Περσική αριστοκρατία της εποχής και να στηρίξουν το κράτος τους, υιοθέτησαν την Αστρολογία ως επίσημη πολιτική του κράτους και ως επίσημη ιδεολογία. Επίσημη ιδεολογία που παρηγορούσε τους Πέρσες για την απώλεια της δυναστείας τους με το γεγονός ότι όλες οι δυναστείες έρχονται και παρέρχονται με τους κύκλους των πλανητών. Επομένως όλα μπορούσαν να γίνουν κι αυτοί να τα αντέξουν. Ένας ιδιότυπος στωικισμός περσικής σχολής.

Έτσι, σε μία περίοδο που το Βυζάντιο σπαρασσόταν από τις εσωτερικές έριδες της Εικονομαχίας, και οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες συναγωνίζονταν ποιος θα καταστρέψει περισσότερα από την αρχαία ελληνική κληρονομιά για να αποδείξουν ότι δεν ήταν ειδωλολάτρες, οι Άραβες τράβηξαν κοντά τους όλους τους διανοούμενους των παλιών επαρχιών του Αλεξάνδρου, της Συρίας και της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης και της Δαμασκού γιατί στην αυλή των Αράβων χαλίφηδων οι διανοούμενοι των επαρχιών αυτών δεν ντρεπόντουσαν να λέγονται Έλληνες.

Αυτές είναι οι ιστορικές αιτίες της άνθισης των αραβικών γραμμάτων και των τεχνών, αιτίες που δυστυχώς δε μαθαίνουμε στη σύγχρονη ιστορία.

Η ίδρυση της Βαγδάτης

Αποκορύφωμα της αστρολογικής επίδρασης στο χαλιφάτο των Αββασιδών ήταν η ημερομηνία ίδρυσης της Βαγδάτης, που όπως και η Κωνσταντινούπολη, πριν την ίδρυση της υπήρχε σαν ένα μικρό χωριουδάκι. Από ότι λέγεται λοιπόν η ημερομηνία ίδρυσης της Βαγδάτης επιλέχθηκε με αστρολογική συμβουλή. Με τη συμβουλή περσών αστρολόγων επιλέχθηκε η ημερομηνία της 30ης  Ιουλίου του 762 μ. Χ. Ημερομηνία που δύσκολα ίσως προσεγγίζουμε με γενέθλιο χάρτη λόγω της διαφοράς των ημερολογίων.

Λογαριάζοντας με τη διαφορά των δέκα ημερών που είχε το Γρηγοριανό Ημερολόγιο του 1582 από το Ιουλιανό του 325 (έτος που πρωτοχρησιμοποιήθηκε η μέτρηση των ετών από την Ανάσταση του Χριστού και μετά – γιατί ναι, στην αρχή τα έτη μετριούνταν από την Ανάσταση του Χριστού κι όχι από τη Γέννηση του), καταλήγουμε σε μία διαφορά 1 ημέρας περίπου ανά έτος, οπότε θεωρούμε ότι η καταγεγραμμένη ως 762 μ.Χ ημερομηνία θα πρέπει να έχει 6 ημέρες διαφορά περίπου από το 1585 και 4 ημέρες διαφορά από το 325

Για τους αστρονομικά προσανατολισμένους πρέπει να βρούμε πόσες ημέρες δίσεκτων αιώνων λείπουν εκτός από αυτές που διαιρούνται ακριβώς με το 400, στην περίπτωση μας έχουμε 4 για τα έτη 500, 600 και 700 μ. Χ., ενώ οι άλλες 6 είναι τα έτη 900, 1000, 1100, 1300, 1400, 1500 παραλείποντας τα 800 και 1200 που διαιρούνται ακριβώς με το 400.

Έτσι καταλήγουμε σε ένα χάρτη περίπου όπως αυτός που δείχνουμε στη συνέχεια με ημερομηνία , ο οποίος βεβαίως για να είμαστε σωστοί θέλει περισσότερη μελέτη (π.χ. αναζήτηση πηγών για το τι φεγγάρια υπήρχαν με την ίδρυση της πόλης).



Σαν ώρα χρησιμοποιήθηκε η 00:00, αν και η μέτρηση της ώρας με τα δυτικά κριτήρια είναι επίσης επισφαλής. Στο χάρτη ο Ήλιος βρίσκεται στον 4ο οίκο, σηματοδοτώντας μία δυναστεία που ήταν κυρίως εσωστρεφής με προβλήματα εδραίωσης στο εσωτερικό, παρά θέματα κατάκτησης. Ο Ερμής στον Καρκίνο σε σύνοδο με το Νότιο Δεσμό στον 3ο οίκο πιθανότατα σηματοδότησε και τη διατήρηση της παλιάς γνώσης.

Ο Άρης στον 1ο οίκο έδωσε μία στρατιωτική δύναμη βασισμένη στην ταχύτητα και τη γνώση, όμως ο Πλούτωνας στον 7ο οίκο μαζί με τον Κρόνο στον 12ο δεν προοιώνιζε καλό μέλλον για το Βασίλειο.

Ωστόσο, αν αυτή είναι η δική μας αντικειμενική κρίση βλέποντας το χάρτη της ίδρυσης, οι αρχαίοι αστρολόγοι δεν θα είχαν χρησιμοποιήσει το νέο ημερολόγιο και η ημ/νία ίδρυσης γι’ αυτούς θα ήταν η 30η Ιουλίου.

Έτσι ο χάρτης της ίδρυσης της πόλης γι’ αυτούς θα πρέπει να ήταν κάπως έτσι:



Σ’ αυτό το χάρτη οι τότε αστρολόγοι δε θα ήξεραν σίγουρα τις θέσεις του Πλούτωνα και των άλλων εξωκρόνιων πλανητών, αλλά πιθανότατα θα είχαν προσπαθήσει να αντιπαραβάλλουν κάποιες θέσεις πλανητών με ευνοϊκούς απλανείς αστέρες.

Ίσως όχι όλους, αφού πολλούς θα τους ανακάλυπταν οι ίδιοι σε μεταγενέστερα χρόνια, αλλά σίγουρα κάποιους όπως θα προέκυπταν από τους πίνακες του αρχαίου μαθηματικού και αστρολόγου Πτολεμαίου.

Ίσως πάλι η δική μας αστρολογική ερμηνεία να είναι γενικότερα ελλιπής, καθώς δε γνωρίζουμε την πραγματική αστρολογική μέθοδο των Αράβων.

Δεν ξέρουμε ας πούμε αν επηρεασμένοι από τους Ινδούς, ακολουθούσαν τον Αστρικό Ζωδιακό, που θα μας έφερνε το Δία στον Σκορπιό  και τον Ήλιο στον Καρκίνο (που ζωδιακά ταιριάζει περισσότερο στην εσωστρέφεια της αυτοκρατορίας). Δεν ξέρουμε επίσης σε τι μοίρες θα είχαν υπολογίσει ότι βρίσκονταν οι απλανείς αστέρες ή αν χρησιμοποίησαν έτοιμες τις μοίρες του Πτολεμαίου.

Θεωρητικά θα έπρεπε να έχουν κάνει κάποια μετατροπή, καθώς γνωρίζουμε από τις πηγές ότι η μετάπτωση ήταν γνωστή ως μέγεθος κι ότι οι αστρολόγοι έπαιρναν τον πίνακα των απλανών του Πτολεμαίου και κάθε χρόνο πρόσθεταν την μετάπτωση για να βρουν την τρέχουσα θέση τους. Την εποχή εκείνη με τον υπολογισμό του Αρίσταρχου του Σάμιου να είναι ο τελευταίος που είχε γίνει θα μιλούσαμε για μία μοίρα ανά 100 έτη, συνεπώς οι θέσεις απλανών του Πτολεμαίου θα είχαν τροποποιηθεί όπως δείχνει ο παρακάτω δειγματοληπτικός πίνακας.

Απλανής        Θέση Πτολεμαίου Θέση με Μετάπτωση το 762 (περίπου)
Αντάρης        12’40 Σκορπιού 18’40 Σκορπιού
Αλντεμπαράν 12’40 Ταύρου 18’40 Ταύρου
Αλτάιρ 3’50 Αιγόκερω 9’50 Αιγόκερω
Κανόπης        17’10 Διδύμων 23’10 Διδύμων
Ρέγκιουλους 2’30 Λέοντος 8’30 Λέοντος
Αρκτούρος        27’00 Παρθένου        03’00 Ζυγού

Φυσικά, πιο ειδικοί σε αυτόν τον τομέα της αστρολογίας σίγουρα θα μπορούσαν να κάνουν μία πιο διορθωμένη παράθεση εδώ, όμως οι αρχαίοι πέρσες αστρολόγοι σίγουρα θα προσπαθούσαν να βρουν κάποια θέση βασικού πλανήτη ή ωροσκόπου σε κάποιος από τους τυχερούς αστέρες (π.χ. Ρέγκιουλους ή Αλντεμπαράν).

Πράγματι ο Ήλιος είναι ακριβώς στη θέση του Βασιλικού Αστέρα (Ρέγκιουλους), πράγμα που θεωρούμε πολύ πιθανό να θεωρήθηκε κριτήριο για την ίδρυση της πόλης. Αν λοιπόν οι πέρσες αστρολόγοι χρησιμοποιούσαν τον τροπικό ζωδιακό του Πτολεμαίου, θα ήταν πολύ πιθανό να έχουν επιλέξει τη συγκεκριμένη ημέρα εξαιτίας αυτής της συνόδου, καθώς δε θα μπορούσαν να αντισταθούν σε αυτήν.

Για να συνοψίσουμε πάντως θα πρέπει να πούμε ότι σκοπός μας μέσα από όλη αυτή την μελέτη δεν είναι να αναπαραστήσουμε πλήρως την τότε αστρολογική πρόβλεψη, αλλά να δείξουμε πώς σε μία εποχή τόσο μακρινή από μας, η αστρολογία έπαιξε τόσο σημαντικό ρόλο, όχι μόνο στις τύχες του αραβικού έθνους, αλλά και στην ίδια την ιστορία του πολιτισμού, διασώζοντας έργα ασύγκριτης πνευματικής κληρονομιάς.

Ίσως στο μέλλον, έχοντας διαβάσει τα παραπάνω να μάθουμε να σεβόμαστε λίγο παραπάνω την κουλτούρα των λαών που δεν ξέρουμε.[/u]

Α΄ δημοσίευση στο Astrology.gr