Ψυχολογία - Προσωπική Ανάπτυξη - Τα είδη της Νοημοσύνης

ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΜΙΑ - Αναδημοσίευση από το http://ouranokatevatoi.blogspot.gr/

Ναι, η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει μόνο ένα είδος νοημοσύνης που να μας χαρακτηρίζει. Αν εντοπίσετε το είδος ευφυΐας του παιδιού σας, θα το βοηθήσετε ν' ανακαλύψει τη μοναδικότητά του.

«Το παιδί μου είναι πολύ έξυπνο», «είμαι σίγουρη πως η νοημοσύνη του είναι πολύ υψηλή», «κάθε χρόνο γίνεται και πιο έξυπνο». Πόσο συχνά ακούμε τέτοιες εκφράσεις από τους γονείς που νιώθουν γεμάτοι περηφάνια κάθε φορά που το παιδί τους κάνει κάποιο καινούργιο επίτευγμα ή κάθε φορά που κάνει κάτι, που στα μάτια τους φαίνεται πολύ έξυπνο; Και μέχρι πριν από κάποια χρόνια η φράση αυτή, καθώς και η αντίληψη πως το έξυπνο, ευφυές και προικισμένο παιδί είναι αυτό που έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης επικρατούσαν. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η θεωρία αυτή άλλαξε, αφού τώρα πια όταν αναφέρουμε πως ένα παιδί έχει αναπτυγμένη ευφυΐα, πρέπει να γνωρίζουμε για ποιαν από τις οκτώ ευφυΐες του μιλάμε! Το 1983 ο καθηγητής Gardner δημοσίευσε το βιβλίο «Frames of Mind», στο οποίο απέρριπτε τη θεωρία του ενός δείκτη νοημοσύνης. Αντίθετα, υποστήριζε πως δεν υπάρχει ένα είδος νοημοσύνης, το οποίο καθορίζει την εξυπνάδα μας ή την επιτυχία μας στη ζωή, αλλά οχτώ διαφορετικά, το καθένα από τα οποία πηγάζει από διαφορετικό κομμάτι του εγκεφάλου. Και ενώ όλοι οι άνθρωποι διαθέτουν και τα οχτώ αυτά είδη νοημοσύνης, λόγω των γενετικών τους καταβολών και των διαφορετικών περιβαλλοντικών επιδράσεων δεν υπάρχουν ούτε δύο άνθρωποι στον κόσμο που να έχουν το ίδιο προφίλ νοημοσύνης, ακόμη και αν αυτοί είναι δύο απαράλλακτοι δίδυμοι. Και αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνει τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου και κάθε παιδιού.

Ας γνωρίσουμε λοιπόν τα οχτώ είδη νοημοσύνης:

Λεκτική νοημοσύνη

Η γλωσσική ή λεκτική νοημοσύνη, της οποίας πηγή είναι ο αριστερός κροταφικός λοβός, αφορά όλες τις λεκτικές ικανότητες του ανθρώπου. Περιλαμβάνει τους τρόπους με τους οποίους παράγουμε τη γλώσσα, αλλά και την κατανόηση και τη δημιουργία λεπτών αποχρώσεων στην έκφραση του λόγου, όπως είναι η αλλαγή της σημασίας των λέξεων, η αντίληψη των κανόνων, του μέτρου και των ρυθμών της ανάλογα με το κυμάτισμα της φωνής, η ικανότητα πλοκής των λέξεων, αλλά και η ικανότητα εκμάθησης και ομιλίας διαφορετικών γλωσσών. Εμπεριέχει επίσης την ικανότητα εξήγησης γεγονότων, πράξεων ή απλών λέξεων και ορισμών με λόγια, την ικανότητα διδασκαλίας, μάθησης, ανάλυσης, μνήμης, αλλά και την ικανότητα για χιούμορ και λογοπαίγνια. Τα παιδιά που έχουν αναπτυγμένη τη λεκτική νοημοσύνη μπορούν να μάθουν καλύτερα με τη βοήθεια του προφορικού και του γραπτού λόγου. Οι ενήλικες που έχουν αναπτυγμένη την ευφυΐα αυτή μπορεί να είναι ποιητές, λογοτέχνες, δημοσιογράφοι και πολιτικοί.

Αριθμητική/λογική νοημοσύνη

Η μαθηματική νοημοσύνη, της οποίας πηγή είναι το δεξί ημισφαίριο, είναι η ικανότητα της επαγωγικής, της αναγωγικής και της επιστημονικής λογικής. Περιλαμβάνει την ικανότητα του ατόμου να ερευνά κατηγορίες και σχέσεις, να μπορεί να χειρίζεται τα μαθηματικά σύμβολα και τις αριθμητικές σχέσεις, να εκτελεί σύνθετους υπολογισμούς και να συγκρατεί σειρά από λεπτομέρειες στη μνήμη του. Επιστήμονες, μαθηματικοί, φιλόσοφοι, προγραμματιστές, στατιστικολόγοι, λογιστές και ντετέκτιβ βασίζονται σε αυτήν τη νοημοσύνη. Τα παιδιά με αναπτυγμένη μαθηματική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από αριθμούς και λογική σκέψη να υπολογίζουν και να οργανώνουν τις διάφορες πληροφορίες που έχουν ως δεδομένα, ενώ στοχεύουν στη λύση των προβλημάτων και στην αναζήτηση της σχέση αιτίας - αποτελέσματος σε οποιοδήποτε πρόβλημα, μαθηματικό ή μη.

Διαπροσωπική νοημοσύνη

Η διαπροσωπική νοημοσύνη βασίζεται στην ικανότητα του ανθρώπου να καταλαβαίνει τους άλλους. Συγκεκριμένα, να μπορεί να επισημαίνει τους σκοπούς, τα κίνητρα και τα ενδιαφέροντά τους, να κατανοεί τη συμπεριφορά τους και να δουλεύει μαζί τους αποτελεσματικά. Περιλαμβάνει την αποτελεσματική λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, την ικανότητα παρατήρησης και ανάλυσης των ατομικών διαφορών και την ικανότητα συνεργατικής σχέσης και δουλειάς. Η κύρια πηγή της ευφυΐας αυτής βρίσκεται στο μετωπιαίο λοβό και στο νέο φλοιό. Δάσκαλοι, γονείς, πολιτικοί, ψυχολόγοι, πωλητές, διευθυντές, θεραπευτές, αλλά και θρησκευτικοί ηγέτες βασίζονται στη διαπροσωπική νοημοσύνη. Τα παιδιά αναπτύσσουν σταδιακά τη διαπροσωπική τους νοημοσύνη αποκτώντας με το πέρασμα του χρόνου εμπειρίες μέσα από τη ζωή τους στην οικογένεια, στις παρέες, στο σχολείο και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Ενδοπροσωπική νοημοσύνη

Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη, δίνει την ικανότητα στον άνθρωπο να κατανοήσει τα βαθύτερα αισθήματα, επιθυμίες και ιδέες του ίδιου του τού εαυτού. Αποτελεί την ικανότητα της προσωπικής γνώσης που στρέφεται προς τον εαυτό μας. Περιλαμβάνει τις δεξιότητες της αυτοσυγκέντρωσης, της επιμέλειας, της προσοχής, της υψηλής μεθοδικότητας στη σκέψη και στη λογική, της κατανόησης των πολλών και διαφορετικών αισθημάτων μας, τα οποία και σχετίζονται με την εκάστοτε συμπεριφορά μας. Η κύρια πηγή της ευφυΐας αυτής βρίσκεται στο μετωπικό λοβό και στο νέο φλοιό. Υπάρχει, όμως, κάτι που κάνει την ευφυΐα αυτή ξεχωριστή σε σχέση με τις υπόλοιπες. Αυτό βρίσκεται στη δυνατότητά της να ενοποιεί όλες τις άλλες μορφές νοημοσύνης, αφού με το να επιτυγχάνει τη βαθύτερη γνώση του εαυτού μας, επιτυγχάνει και τη γνώση της σημασίας της ζωής, προωθεί την κατανόηση του εαυτού ως μέρους της ευρύτερης πραγματικότητας, την προσαρμογή του και την καλή αντιμετώπιση καταστάσεων με τη βοήθεια στρατηγικών, ενώ του δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσει ικανότητες διαίσθησης, ενόρασης και ενότητας. Όσοι έχουν αναπτυγμένη την ευφυΐα αυτή αξιοποιούν και εμπλέκουν αποτελεσματικά όλα τα άλλα είδη νοημοσύνης, γνωρίζουν τις αδυναμίες τους και είναι προσεκτικοί στις αποφάσεις και στις επιλογές τους. Αυτοί είναι οι ψυχοθεραπευτές, οι φιλόσοφοι και οι αυτοδημιούργητοι άνθρωποι. Τα παιδιά με αναπτυγμένη ενδοπροσωπική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα με μετα-διανοητικές διεργασίες, δηλαδή παρατηρώντας τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται και εξελίσσοντάς τον, βελτιώνοντας τον εαυτό τους και τις θετικές και αρνητικές πλευρές τους, αλλά βελτιώνοντας και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και κατανόησης και χειρισμού των συναισθημάτων τους.

Σωματική νοημοσύνη

Η σωματική νοημοσύνη βασίζεται στην ικανότητα του ανθρώπου να μπορεί να χρησιμοποιεί ανεξάρτητα αλλά και συνδυαστικά τις κινητικές του δεξιότητες. Δίνει στο ανθρώπινο σώμα τη δυνατότητα να λειτουργήσει αρμονικά και συνεργατικά με τον εγκέφαλο και με τη βοήθειά του να λύνει προβλήματα, να εκφράζει ιδέες, γνώσεις και συναισθήματα. Η πηγή της ευφυΐας αυτής βρίσκεται στην αλληλεπίδραση του εγκεφαλικού φλοιού με το νωτιαίο μυελό. Η αλληλεπίδραση αυτή μάς δίνει τη δυνατότητα να συνδυάσουμε την αντίληψη με την κίνηση, κάτι που προκαλεί την εκτέλεση συγκεκριμένων κινήσεων των μυών, αλλά και τον κατάλληλο συνδυασμό τους όταν χρειάζεται. Αθλητές, χειρουργοί, χορευτές, χορογράφοι, γραφίστες, ηθοποιοί, τεχνίτες χρησιμοποιούν τη σωματική νοημοσύνη. Τα παιδιά που έχουν αναπτυγμένη τη νοημοσύνη αυτή απολαμβάνουν τα παιχνίδια και τις κινητικές δραστηριότητες, ενώ έχουν ιδιαίτερο ταλέντο στις μιμητικές δεξιότητες. Είναι πιο εύκολο γι’ αυτά να μαθαίνουν μέσω της κίνησης, είτε αυτή είναι αδρή, όπως ο χορός, εκφράζοντας ιδέες και συναισθήματα, είτε λεπτή, μέσω του χειρισμού διάφορων αντικειμένων ή υλικών και κατασκευάζοντας με τη βοήθειά τους γλυπτά, πίνακες ή άλλες δημιουργίες.

Μουσική/ρυθμική νοημοσύνη

Η μουσική νοημοσύνη στηρίζεται στην απόλαυση και στην κατανόηση της μουσικής. Πηγή τη ευφυΐας αυτής είναι το δεξί ημισφαίριο, στο οποίο γίνεται η επεξεργασία όλων των ακουσμάτων. Εμπεριέχει την ικανότητα του ανθρώπου να νιώθει το ρυθμό, τη χροιά του ήχου, τη μελωδία, το συνδυασμό των οργάνων και των μουσικών μέτρων, την αντίληψη της διαφορετικότητας των ειδών της μουσικής, αλλά και τη συνάφειά τους. Εμπεριέχει επίσης την ικανότητα για συναισθηματική έκφραση του ατόμου μέσω της μουσικής, είτε ως σύνθεση είτε ως εκτέλεση. Η εκτέλεση περιλαμβάνει το παίξιμο ενός οργάνου, το τραγούδι, το χορό. Συνθέτες, οργανοπαίχτες, μουσικοί, τραγουδιστές χρησιμοποιούν αυτήν τη νοημοσύνη. Τα παιδιά με καλή μουσική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από ήχους, τραγούδια και ρυθμούς, ενώ μπορούν να εκφράσουν ιδέες, γνώσεις και συναισθήματα με τη βοήθεια της μουσικής. Πολλές φορές μάλιστα εκφράζονται με τα δικά τους μουσικά κομμάτια από τη βρεφική τους κιόλας ηλικία, τα οποία αποτελούνται από σύνθετους ή απλούς ρυθμούς με τη βοήθεια οποιουδήποτε αντικειμένου. Ακόμα και με μια κατσαρόλα!

Χωρική νοημοσύνη

Η χωρική νοημοσύνη δίνει την ικανότητα στον άνθρωπο να αναπαραστήσει το χώρο που βλέπει στο μυαλό του. Τον βοηθά να παρατηρεί και να χειρίζεται με επιδεξιότητα μια μορφή ή ένα αντικείμενο, να παρατηρεί και να δημιουργεί συνθέσεις με έναν ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο, φτιάχνοντας ένα ακριβές αντίγραφο αυτού που παρατηρεί. Η πηγή της ευφυΐας αυτής βρίσκεται στο δεξιό πλευρικό λοβό. Περιλαμβάνει την ικανότητα της δραστικής φαντασίας, του καλού προσανατολισμού στο χώρο, του χειρισμού των εικόνων, την αναγνώριση σχέσεων αντικειμένων και διαστημάτων και την καλή θεώρηση των πραγμάτων από διαφορετική οπτική γωνία. Αυτή η νοημοσύνη είναι απαραίτητη στους αρχιτέκτονες, στους γλύπτες, στους διακοσμητές, στους καλλιτέχνες, στους μηχανικούς, στους εφευρέτες, στους πιλότους, στους καπετάνιους και στους οδηγούς. Τα παιδιά με καλή χωρική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα χρησιμοποιώντας τα οπτικά μέσα που τους δίνονται και τείνουν να οργανώνουν τη σκέψη τους στο χώρο και να συγκροτούν τις ιδέες τους πριν τις γράψουν. Ενδιαφέρονται να μελετούν γραφήματα και χάρτες και τους αρέσει να σκέφτονται με εικόνες, καθώς επίσης και να τις δημιουργούν.

Η ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΗ νοημοσύνη εμπεριέχει την ικανότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει τη χλωρίδα και την πανίδα, να ξεχωρίζει τα διάφορα ζωντανά όντα, φυτά και ζώα, να διακρίνει αντικείμενα και διαδικασίες από το φυσικό κόσμο και να τα χρησιμοποιεί εποικοδομητικά. Τα άτομα αυτά αγαπούν όχι μόνο να αναγνωρίζουν, αλλά και να κατηγοριοποιούν το φυτικό και ζωικό βασίλειο. Τέτοια ευφυΐα έχουν οι βιολόγοι, οι βοτανολόγοι, οι γεωργοί, οι κυνηγοί, οι γεωλόγοι, οι σεφ. Τα παιδιά με αναπτυγμένη νατουραλιστική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με τη φύση και το περιβάλλον, όπως με εκδρομές στη φύση, με εργασίες που σχετίζονται με την παρακολούθηση των φυσικών φαινομένων, όπως είναι η καλλιέργεια οσπρίων και τα πειράματα στη φύση ή στην τάξη και με τη φροντίδα φυτών και ζώων.

Η σημασία της εμπλουτισμένης μάθησης

ΑΝ ΜΕΤΑ τα παραπάνω αρχίζετε να καταλαβαίνετε πόσο πολύπλοκη μπορεί να είναι τελικά η έννοια της νοημοσύνης, αλλά και πόσο σύνθετη και πολύτιμη είναι η λειτουργία του εγκεφάλου, τότε σκεφτείτε τι ερεθίσματα χρειάζεται ένα παιδί για ν' αναπτύξει αποτελεσματικά όλο το φάσμα της νοημοσύνης του. Ίσως ήρθε η ώρα λοιπόν να αναθεωρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη διαδικασία όχι μόνο της μάθησης, αλλά και της καθημερινότητας των παιδιών μας. Ήδη γνωρίζουμε πως αυτά που μαθαίνει ένα παιδί μέχρι το πέμπτο έτος της ηλικίας του αποτελούν τουλάχιστον το 50% των νοητικών δεδομένων για την υπόλοιπη ζωή του! Σύμφωνα όμως με πρόσφατες έρευνες, η ποσότητα αλλά και η ποιότητα των ερεθισμάτων που δίνουμε στα παιδιά από την πρώτη κιόλας ηλικία, όχι απλώς τα τροφοδοτούν με γνώσεις, αλλά δημιουργούν και συνδέσεις στα εγκεφαλικά κύτταρα, φτιάχνοντας τη βάση στην οποία θα αποθηκεύουν πληροφορίες για την υπόλοιπή τους ζωή. Αυτός λοιπόν είναι ο βασικός σκοπός της εμπλουτισμένης μάθησης, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο υλοποιείται. Κάνοντας τη μάθηση βιωματική με τη χρήση ειδικού παιδαγωγικού υλικού, εκπαιδευτικών και εποπτικών μέσων και προσφέροντας τον κατάλληλο για κάθε παιδί συνδυασμό πληροφοριών και ερεθισμάτων τα οποία καλύπτουν όλες τις ευφυΐες του και ενεργοποιούν όλες τις αισθήσεις του, δίνουμε στο παιδί τη δυνατότητα να μεγιστοποιήσει τις φυσικές του κλίσεις και δυνατότητες.

Βρετανοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι γονείς και εν προκειμένω ο πατέρας μπορεί με τη στάση του να οδηγήσει τα παιδιά του στο να μην αρχίσουν το κάπνισμα σε εφηβική ηλικία. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ που πραγματοποίησαν σχετική έρευνα αναφέρουν ότι τα παιδιά που συζητούν άνετα και συχνά με τον πατέρα τους για όλα τα ζητήματα που τους απασχολούν δεν ξεκινούν νωρίς το κάπνισμα.

Η έρευνα διήρκεσε τρία χρόνια και σε αυτήν πήραν μέρος 3.500 παιδιά ηλικίας 11-15 ετών τα οποία όταν ξεκίνησε η έρευνα δεν είχαν καπνίσει ποτέ. Οι ερευνητές παρακολουθούσαν τη σχέση που είχαν τα παιδιά με τον πατέρα τους, κάθε πότε συζητούσαν καθώς και το αντικείμενο των συζητήσεων. Οταν ολοκληρώθηκε η έρευνα, οι ερευνητές είδαν ποια παιδιά είχαν αρχίσει το κάπνισμα, ποια όχι και το είδος των σχέσεων που είχαν αναπτύξει με τον πατέρα τους, αλλά και την οικογενειακή κατάσταση γενικότερα, αν και πότε γευματίζουν όλοι μαζί κ.ά.

Διαπίστωσαν ότι η στενή σχέση του παιδιού με τον πατέρα και οι συζητήσεις μαζί του για όσα σοβαρά θέματα το απασχολούν, αποτελεί τον πλέον καθοριστικό παράγοντα στο να αποφύγει το παιδί να ξεκινήσει το κάπνισμα σε νεαρή ηλικία. Το επίπεδο της σχέσης με τη μητέρα (ακόμη και αν αυτή είναι πολύ καλή) όσο και το υγιές οικογενειακό περιβάλλον (να τρώνε όλοι μαζί συχνά κτλ.) δεν φαίνεται να παίζει ουσιαστικό ρόλο όσον αφορά το κάπνισμα.

Οι ερευνητές επισημαίνουν, βέβαια, ότι οι καλές σχέσεις με τη μητέρα και το υγιές οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να μην επηρεάζουν το κάπνισμα αλλά έχουν ρόλο σε όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους της ζωής του παιδιού και καθορίζουν την ψυχική κατάσταση και συμπεριφορά του.

Πηγή: http://www.yourbaby.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=175&Itemid=13

Eπιλέγει η Κωνσταντίνα Βλαχοπούλου.